Straż miejska (gminna) jest formacją umundurowaną utworzoną przez Radę Miasta (Radę Gminy). Głównym zadaniem straży miejskiej (gminnej) jest ochrona porządku publicznego na terenie miasta (gminy). podstawowym aktem prawnym stanowiącym o funkcjonowaniu Straży Miejskiej jest ustawa o strażach gminnych (Dz.U.2013.1383.j.t. z późn. zm.).
Zadania straży miejskiej oraz uprawnienia funkcjonariuszy reguluje również szereg innych powszechnie obowiązujących aktów prawnych, w tym m.in.:
- Dz. U.2021.1763– t. j. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych.
- Dz. U.2023.202 Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.
- Dz.U. 2022.2519 – t. j. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
- Dz.U.2022.988 – t. j. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym.
- Dz.U.2022.1343 – t. j. Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym.
- Dz.U. 2022.2201 – t. j. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.
- Dz.U.2021.1212 – t. j. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.
- Dz.U.2022.2151– t. j. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń.
- Dz.U.2022.1124 – t. j. Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.
- Dz.U.2022.2000 – t. j. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego.
- Dz.U.2022.1375 t. j. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego.
- Dz.U.2018.1446 tj. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.
- Dz.U.2021.1119 – t. j. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
- Dz.U.2022.1277 t. j. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy.
- Dz.U.2022.699 t. j. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.
- Dz.U.2020.140 – t. j. Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach.
- Dz.U.2018.650 – t. j. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.
- Dz.U.2019.122 – t. j. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt.
- Dz.U.2022.916 –t. j. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.
- Dz.U.2022.2556 – t. j. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
- Dz.U.2022.2625 – t. j. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne.
- Dz.U.2020.1517 – t. j. Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji.
- Dz.U.2022.1113 t. j. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach.
- Dz.U.2022.1622 t. j. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.
- Dz.U.2022.1466 t. j. Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych.
- Dz.U.2023.20 t. j. Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku o języku migowym i innych środkach komunikowania się.